Diecezja gliwicka została powołana do istnienia na mocy bulli św. Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae Populus z 25 marca 1992 roku. Jej terytorium wydzielono z dwóch starszych diecezji: katowickiej i opolskiej. Diecezje gliwicka, opolska i katowicka utworzyły nową metropolię - górnośląską. Gliwice stały się siedzibą nowej diecezji, a konsekrowany 16 maja 1900 roku kościół pw. świętych Apostołów Piotra i Pawła został podniesiony do godności katedry.

Głównymi patronami diecezji są święci Apostołowie: Piotr i Paweł, Najświętsza Maryja Panna Piekarska, Matka Sprawiedliwości i Miłości Społecznej, oraz św. Anna, matka Najświętszej Maryi Panny. Ordynariuszem tej diecezji jest obecnie bp Sławomir Oder, w pracy wspomaga go bp Andrzej Iwanecki oraz poprzedni ordynariusz, biskup senior Jan Kopiec. Terytorium diecezji obejmuje obszar 2250 km kwadratowych. Terytorialnie diecezja gliwicka należy więc do najmniejszych w Polsce. Pod względem wielkości powierzchni znajduje się na przedostatnim miejscu - po diecezji sosnowieckiej. Zamieszkuje ją ok. 660 tys. osób. W 156 parafiach pracuje ok. 370 księży diecezjalnych i ok. 150 księży zakonnych.



Kościół katedralny został zbudowany w latach 1886-1900 i należy do najwybitniejszych przykładów świątyń w stylu neogotyckim na terenie Śląska. Bryła kościoła składa się z trójnawowego bazylikowego korpusu i bogatego w formy architektoniczne prezbiterium. Nad głównym portalem umieszczona jest barwna mozaika przedstawiająca patronów kościoła, świętych Apostołów Piotra i Pawła. W kościele znajdują się najlepsze na Górnym Śląsku organy - stąd też odbywają się tu liczne recitale organowe i koncerty.




Diecezja gliwicka przeżyła w 1999 r. niezwykłą wizytę św. Jana Pawła II. Papież miał przybyć 15 czerwca na gliwickie lotnisko, gdzie oczekiwało na niego ponad 400 tys. wiernych. Niestety, nagła choroba uniemożliwiła Ojcu Świętemu osobisty udział w spotkaniu. Jako legat papieski przybył metropolita Detroit w USA, kard. Adam Maida. W kazaniu, które odczytał nuncjusz apostolski w Polsce, abp Józef Kowalczyk, papież napisał:

Cały lud Śląska jest bliski memu sercu. Jako metropolita krakowski pielgrzymowałem każdego roku do Matki Bożej Piekarskiej i tam spotykaliśmy się na wspólnej modlitwie. Bardzo sobie ceniłem każde zaproszenie. Było to dla mnie zawsze głębokie przeżycie. Ale w diecezji gliwickiej jestem po raz pierwszy, bo jest to młoda diecezja, która powstała kilka lat temu. Dlatego przyjmijcie moje serdeczne pozdrowienie. (...) Z wielką radością nawiedzam tę ziemię ludzi ciężkiej pracy, ziemię polskiego górnika, ziemię hut, kopalń i pieców fabrycznych, ale też ziemię posiadającą bogatą tradycję religijną. Myśli moje i serce otwierają się dzisiaj ku wam tu obecnym, ku wszystkim ludziom Górnego Śląska i całej ziemi śląskiej. Pozdrawiam was wszystkich w imię Boga w Trójcy Świętej Jedynego.

Gliwice doczekały się jednak papieskich odwiedzin. Św. Jan Paweł II przybył tam 2 dni później, 17 czerwca, na krótko. Słowa, które tam spontanicznie wypowiedział, rozsławiły diecezję nie tylko w Polsce: "Widać, że Ślązak cierpliwy i twardy. Bo ja bym z takim Papieżem nie wytrzymał. Ma przyjechać, nie przyjeżdżo, potem znowu ni ma przyjechać - przyjeżdżo".