Józef Benedykt Marcelin Champagnat urodził się 20 maja 1789 roku w Marlhes w południowo-wschodniej Francji jako dziewiąte dziecko. Jego ojciec był rolnikiem i kupcem, pełniącym różne funkcje publiczne. Marcelin uczył się pod okiem ciotki, Luizy, zakonnicy wypędzonej z klasztoru przez zwolenników rewolucji francuskiej. Rozwijał swoje zdolności manualne, zajmował się murarstwem i stolarką, dobrze radził sobie też z handlem zwierzętami i opieką nad nimi.
W wieku 11 lat Marcelin przystąpił do I Komunii świętej. Po ukończeniu niższego seminarium w 1813 roku wyruszył na studia do Lyonu. Tam w seminarium duchownym poznał św. Jana Marię Vianney'a oraz Jeana-Claude'a Golina, założyciela marianistów. Marcelin przyłączył się do grupy kleryków, którzy zamierzali założyć zgromadzenie o duchowości maryjnej. Mimo wysiłków nie radził sobie jednak z nauką. Przełożeni doradzali mu zrezygnowanie ze studiów. Marcelin udał się do grobu św. Franciszka Regis, by prosić go o pomoc. Był przekonany: "Zdam, przecież Bóg mnie powołał!" Wytrwałość, zawierzenie Panu Bogu i Matce Najświętszej pozwoliły mu pokonać trudności.
W dzień po przyjęciu święceń kapłańskich, w dniu 22 lipca 1816 roku, wraz z młodymi księżmi Marcelin oddał się na służbę Maryi. Potem pojechał do pracy w La Valla. Około 2000 ubogich mieszkańców, rozproszonych po osadach i wzgórzach, żyło z dala od Boga. Marcelin wszystkie siły poświęcał swoim wiernym. Mówił do nich z prostotą, nikogo nie lekceważył. Gdy stał się świadkiem śmierci siedemnastolatka, który nie znał Boga, podjął decyzję o założeniu nowego zgromadzenia. Pragnął wykształcić uczniów na chrześcijańskich nauczycieli, katechistów i wychowawców młodzieży. Zamieszkali razem, choć Marcelin nie przestał pełnić posługi kapłańskiej w parafii. Bóg pobłogosławił tej inicjatywie. Pojawiły się liczne powołania, powstały szkoły, a wspólnota wybudowała nowy dom zakonny.
W 1825 roku ks. Marcelin został zwolniony z obowiązków wikariusza, by mógł poświęcić się wyłącznie zgromadzeniu. Wprowadził zupełnie nowego ducha do pedagogiki, słynącej w owych czasach z surowości. Władze okolicznych miejscowości, nie mogąc własnymi siłami poradzić sobie z problemami, zwracały się do niego z prośbą o zakładanie nowych szkół, aby zapewnić podstawowe wykształcenie dzieciom. Na prowincji Marcelin pragnął osiągnąć to, co św. Jan Chrzciciel de la Salle osiągnął w miastach. Po piętnastu latach od założenia wspólnoty bracia uczyli ponad 2000 uczniów w 19 szkołach. W ostatnim okresie życia Marcelin poświęcił wiele energii sprawom związanym z zatwierdzeniem zgromadzenia, wysłał też trzech pierwszych braci na misje do Oceanii. W 1836 roku władze kościelne zatwierdziły zgromadzenie Małych Braci Maryi, a Marcelin złożył śluby zakonne. Zmarł po długiej chorobie w dniu 6 czerwca 1840 roku.
Do grona błogosławionych włączył go Pius XII 29 maja 1955 roku, zaś 18 kwietnia 1999 roku św. Jan Paweł II kanonizował go w bazylice św. Piotra.