Roman Hymnograf zajmuje czołowe miejsce w poezji i liturgii Kościoła wschodniego obok św. Efrema (+ 373), św. Grzegorza z Nazjanzu (+ 390), św. Andrzeja z Krety (+ 740) oraz św. Jana Damasceńskiego (+ 750). Jest uważany za jednego z największych poetów Kościoła greckiego. Niestety, wiadomości o nim historia przekazała nam nader skąpe. Jego krytyczny żywot opracowali bollandyści w Acta Sanctorum.
Roman urodził się w Emessie (dzisiejsze Homs), w Syrii. Zdaje się, że był poganinem, a chrzest przyjął w wieku młodzieńczym. Poświęcił się na służbę Bożą i jako diakon pozostał w Bejrucie przy katedrze Zmartwychwstania Pańskiego. Za panowania cesarza Anastazego I (491-518) przeniósł się do Konstantynopola i osiadł przy kościele Najświętszej Maryi Panny. Tu rozwinął w pełni swój talent poetycki.
Roman napisał ponad 1000 "kontakionów", czyli hymnów religijnych, liturgicznych, na różne święta. Zachowało się z nich do naszych czasów zaledwie 85, z których jeszcze tylko 60 uznano za bezspornie autorstwa św. Romana. Dlatego to przyznano mu zaszczytny przydomek "Melodos", czyli Hymnograf. Współczesna krytyka przypisuje mu najpiękniejszy utwór poetycki w greckiej literaturze religijnej napisany ku czci Najświętszej Maryi, zwany Akatystem. Święty pisał również wierszowane kazania.
Roman pożegnał ziemię dla nieba ok. roku 560 za panowania cesarza Justyniana I (527-565). Pochowany został w kościele, przy którym jako diakon przez wiele lat służył Bogu. W synaksariach greckich jest wspominany 1 października.