Ferdynand przyszedł na świat w roku 1198 jako syn Alfonsa IX, króla Leonu. Jego matka pochodziła z Kastylii i była siostrą św. Blanki, matki św. Ludwika IX, króla Francji. Po śmierci króla Kastylii, Henryka I (+ 1217), królową została matka Ferdynanda, Berengaria. Zrzekła się jednak tronu na rzecz syna. Tak więc Ferdynand został królem Kastylii, kiedy miał 19 lat. W 1217 r. odbyła się w Valladolid jego koronacja. W rządach wspierała go mądra matka.
W dwa lata po koronacji Ferdynand ożenił się z Beatrycze Szwabską (1219), z którą miał 10 dzieci. W roku 1230 zmarł jego ojciec, król Leonu. Dzięki poparciu hierarchii kościelnej i matki Ferdynand został także królem Leonu. Odtąd te dwa państwa stanowiły jeden organizm, a długie lata wzajemnej rywalizacji i walki dobiegły końca.
Po śmierci pierwszej małżonki jako władca zjednoczonych królestw - Kastylii i Leonu - Ferdynand ożenił się po raz drugi, biorąc za towarzyszkę życia Marię Ponthieu (1235). Z tego małżeństwa miał czworo dzieci. Łącznie z obu małżeństw miał 8 synów i 6 córek.
Całe 30 lat panowania Ferdynand poświęcił walce z Arabami, okupującymi sporą część Hiszpanii. Uparcie i konsekwentnie zdobywał na nich miasta: Baezę, Jaen, Martos, Kordobę, Sewillę. Dlatego potomność nadała mu zaszczytny przydomek "zdobywcy Andaluzji". Na wszystkich terenach zdobytych na Arabach stawiał kościoły i fundował klasztory. Powstały nowe diecezje: w Baeza-Jaen, w Kordobie, Sewilli, Kartagenie i Badajos. W roku 1248 zmusił króla Maurów z Grenady do złożenia hołdu wasala. W roku 1249 zdobył Kadyks. Po zdobyciu Murcji zarząd nad nią powierzył jednemu ze swoich synów.
Obdarzony zdolnością rządzenia, przybrał sobie radę złożoną z dwunastu mężów zaufania. Wolał bowiem nie działać zbyt pochopnie. W Sewilli założył stolicę państwa. Położył wielkie zasługi w dziedzinie prawodawstwa hiszpańskiego. Zapoczątkował prace nad kodeksem, które ukończył jego syn, Alfons. Zapisał się chlubnie na polu nauki i sztuk pięknych, był hojny w zapisach na uniwersytety: w Salamance, w Walencji i w Valladolid. Był wzorem chrześcijańskiego męża stanu i rycerza: odważny, mądry, czysty w obyczajach, dla pokonanych - wspaniałomyślny.
Jak piękne było jego życie, tak nie mniej budująca była jego śmierć. W obecności grandów hiszpańskich przyjął Wiatyk i udzielił synowi-następcy błogosławieństwa. Przy odmawianiu Te Deum oddał Bogu ducha dnia 30 maja 1252 roku. Zmarł na wodną puchlinę, gdy miał 54 lata. Do wieku XVIII kult św. Ferdynanda ograniczał się jedynie do miasta Sewilli. Kanonizował go papież Klemens XI w roku 1671. Wśród cudów, jakie przy tej okazji wymieniano, przypominano fakt, że ciało Świętego było nienaruszone. Spoczywa w grobowcu w katedrze sewilskiej, w osobnej kaplicy królewskiej. Na sarkofagu z kryształu i złota jest położona korona i insygnia królewskie. W doroczne święto wyrusza procesja na ulice miasta. Na jej czele niesiony jest miecz św. Ferdynanda. Po procesji otwiera się sarkofag i na nowo owija się zmumifikowane ciało na pamiątkę, że umierający król nakazał usunąć wszystkie insygnia władzy i w śmiertelnej bieliźnie posypał sobie popiołem głowę. Dnia 30 maja co roku przy sarkofagu Świętego pełnią honorową wartę władze miasta, biskup ze swoją kapitułą i kawalerowie zakonu rycerskiego. Na zakończenie bywa wygłoszona formuła: "Bardzo temu dawno, dnia 22 miesiąca Siwan, roku 5012 po stworzeniu świata, opuścił swoje ziemskie królestwo: Kastylię, Leon, Murcję, Toledo, Kordobę, Galicję, Jaen i Sewillę (...)". Potem urnę-sarkofag zamyka się.